maharashtratribalnews

काळी मैना बाजारात दाखल

दिंडोरी । मनोज पाटील 
उष्णतेचा दाह कमी करण्यासाठी परिचित असलेल्या व आदिवासी बांधवांच्या उपजीविकेला हातभार लावणार्‍या डोंगरची काळी मैना म्हणून परिचित असलेल्या करवंद या फळाचे बाजारपेठेत आगमन झाले असून ग्राहक त्याला पसंती देत आहे.
पळसाच्या पानाच्या द्रोणाबरोबर ग्लासमध्ये करवंद टाकून मापाच्या आधारे विक्री करण्यात येत आहे. साधारणतः मे महिन्याच्या दुसर्‍या आठवड्यात गरिबांचा मेवा म्हणून परिचित असलेल्या करवंदाचे आगमन होते. दिंडोरी तालुक्यातील अहिवंत किल्ला, सुरगाणा तालुक्यातील केमचा डोंगर व कळवण तालुक्यातील रावळा जावळा डोंगराबरोबर सप्तशृंगीच्या पर्वतरांगात करवंदाचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन आढळते. डोंगराळ भागात माकडांचे वास्तव्य असते. दुसरी बाब म्हणजे करवंदाचे लाकूड दमदार असल्याने बहर संपल्यानंतर सरपण म्हणूनही त्याचा वापर करण्यात येतो. आदिवासी बांधव करवंदे विक्री करून संसारास हातभार लावतात. पळसाच्या पानाचे आकर्षक द्रोण तयार करून गावोगाव फिरून त्याची विक्री करत आहे. फाल्गुन महिना सुरू झाल्यानंतर प्रथम दर्शन होते ते डोंगराच्या कुशीत याच्या काटेरी जाळ्या पसरलेल्या करवंदाच्या फुलांचे. डोंगरावर सध्या पांढर्‍या फुलांनी झाडे सर्वांना आकर्षित करीत असून फुले गळून पडल्यावर हिरव्या रंगाचे करवंद घडेघड बहरतात. पिकल्यावर त्यांचा रंग काळा होतो. आदिवासी बांधव पहाटे लवकर करवंदे तोडण्यासाठी रानात पायपीट करीत असतात. या भागातील करवंदे नाशिक, मालेगावपासून तर जळगावपर्यंत पाठविली जातात, मात्र हक्काची बाजारपेठ नसल्याने व्यापारी वाट्टेल त्या भावात करवंदे खरेदी करून स्वतःचे उखळ पांढरे करून घेताना दिसून येतात. लहान बालके व वृद्ध महिला पळसाच्या पानांचे द्रोण भरून दिवसभर रस्त्याच्या कडेला बसून करवंदे विक्री करतात. आंब्याचा मोसम सुरू होण्यापुर्वीच करवंदाचा मोसम सुरू होत असल्याने कच्च्या करवंदापासून चांगल्या प्रतीचे लोणचे तयार करता येते. काही वर्षांपूर्वी सावर्णे येथील महिला बचतगटाने करवंदापासून लोणचे तयार करण्याचा गृह उद्योग सुरू केला होता, मात्र पाहिजे त्या प्रमाणात बाजारपेठ उपलब्ध न झाल्याने बाळसं धरण्यापूर्वीच हा उद्योग डबघाईस आला. आदिवासी बेरोजगार तरुण व महिलांना करवंदापासून विविध खाद्यपदार्थ बनविण्याचे तंत्रज्ञान व तयार केलेला माल विक्रीसाठी शासनाने बाजारपेठ उपलब्ध करून दिल्यास हक्काचा रोजगार मिळू शकतो.

टिप्पणी पोस्ट करा

थोडे नवीन जरा जुने